:: گزارش و عکس: الهام افروتن
موضوع‌ها :
۱- عکاسی هنری
۲- اهمیت نوشتن گزاره (استیتمنت)
چگونه یک مجموعه عکس هنری شکل میگیرد و هنرمند با چه چیزهایی سر وکار دارد. اکنون این سوال مطرح است که : امروزه تلقی ما از مجموعه عکس هنری چیست ؟
عکاسی مانند گذشته صرفا یک امر تکنیکی نیست، صرفا شکار لحظه نیست، صرفا بیان شهودی هنرمند توسط عکس نیست از این جهت آثاری که در حیطه ی عکاسی هنری امروز قرار می‌گیرند بسیار فراتر از دوربین است.خیلی بیشتر از مسائل تکنیکی عکس است. همه ی ما می‌دانیم عکس با چه ملزومات و تکلونوژی همراه است. شناخت از نور طبیعتا ضروری محسوب می‌شود نکته این جاست که فراتر از این‌ها به مسائل دیگری نیاز است و امروز باید چشم‌ها باز تر باشد . عکاسی همواره درگیر انتخاب است بیش از رسانه‌های دیگری هنر عکاسی با انتخاب سر و کار دارد .در نقاشی و مجسمه سازی انتخاب وجود دارد اما در این هنرها چون ساختن وجود دارد لکن انتخاب همه نقش اساسی را بازی نمی‌کند . در عکاسی موضوع . نور. دوربین، لنز نوع چاپ و… را انتخاب می‌کنیم لذا در درجه ی اول عکاسی یعنی انتخاب‌های متعدد و امروزه بیش از هر زمان دیگری گستره ی بسیاری از انتخاب‌ها وجود دارد در میان موضوعات اولیه مانند نور. دوربین و غیره انتخاب‌های ما دلالت گر است. چرایی انتخاب اهمیت اساسی پیدا می‌کند در اینجا به دو نکته اشاره می‌کنیم : اندازه و متریال عکس که موجب معنا دار شدن دلالت‌های انتخاب عکاس می‌شود
اندازه‌ها بیش از هر زمان دیگری در عکاسی دلالت گر شده است به طوری که شما با اندازه ی عکس حرف می‌زنید اندازه ی عکس میتواند بیانگری کند اندازه عکس موجب می‌شود چقدر به اثر دور یا نزدیک شویم اندازه عکس گاهی ما را به یاد نقاشی می‌اندازد شاید بدانید که اندازه ی بزرگ در عکاسی همیشه وجود داشته است اما از ۱۹۸۰ میلادی به بعد عکسهایی با اندازه بسیار بزرگ رواج بسیار زیادی داشته است یکی از دلایل مهم آن تکلونوژی است که اندازه بزرگ عکس را برای ما آسان کرده است گویی عکس می‌خواهد جای نقاشی را بگیرد .
نقاشی هنر فاخر ، والاترین و بهترین هنر بوده است و حال عکس می‌خواهد جای نقاشی را بگیرد لذا عکاسی خودش را شبیه نقاشی کرده است .عکس‌ها از دهه ۸۰ میلادی بزرگ و بزرگ تر شدند حالا رنگی تر شدند عکس‌ها به سمت دیدنی تر می‌شوند وقتی عکس در اندازه ی کوچکتری چاپ می‌شود مخاطب به اثر نزدیک تر می‌شود، یه نوع صمیمیت شکل میگیرد بین بیینده و اثر دیالوگ شکل میگیرد که عموما برای همه یکسان نیست. اندازه ی بزرگ عکس میتواند نشانه قدرت و اقتدار باشد کارکرد اندازه عکس ازلحاظ معنایی تاثیر پر رنگی دارد . باید از خود بپرسیم که عکس قرار است چه نوع حس و معنایی را انتقال بدهد؟ متناسب با آن حس و معنا اندازه ی عکس را انتخاب می‌کنیم از این سو انتخاب گسترده تر و معنا دارتر هستند . و این مسائل برای متریال هم صدق می‌کند مثلا نوع کاغذ. بوم و یا اینکه باید روی اسکرین نمایش داده شود یا خیر .
آیا تا حالا دقت کرده اید که ما هیچگاه خود عکس را نمی‌بینیم بلکه تصویر و داستان درون عکس را می‌بینیم.
چشم ما هیچگاه بر سطح عکس مماس نمی‌شود بلکه عمق توهم موجود در عکس را می‌بنیم .
نکته ی اولیه این است که عکاسی امروز با دلالت‌ها و انتخاب‌های متنوعی رو به رو ست که هر انتخابی که می‌کنیم باید معنادار باشد .
امروزه ما در زمانه ی اشباع شده گی عکس قرار داریم و بحران بازنمایی تدقیق و تشکیک در چیستی عکس که این مسئله طیبعی است : شکار لحظه و زیبایی پاسخ گوی نیاز‌ها نمی‌باشد از این رو عکاسی معاصر ارتباط تنگاتنگی با نظریه و ایده دارد.
یکی از روش‌های خلق اثر هنری این است که هنرمند باید دارای ساختار هنری منسجمی‌باشد و هنرمند باید نظام من عکاسی کند. .
مراحل خلق یک پروژه هنری عکاسی:
– انتخاب و پردازش ایده
– پژوهش درباره ایده
– انتخاب سبک و نوع بیان
– اتود
– انتخاب عنوان
– انتخاب نحو ه ی ارائه
– اجرا
– نوشتن گزاره هنرمند
تکنیک‌هایی برای کشف ایده :
– توجه به علایق و تجربیات : هر موضوعی را که مورد علاقه تان است لیست کنید . خود را محدود نکنید.
عجله نکنید . دوباره و یا چند باره به لیست باز گردید . چیزی را خط نزنید
– نوشتن یادداشت روزانه :
یادداشت تاملات . دغدغه‌ها به شوق آمدن‌ها . ایده ای لحظه ای . تغییر ایده‌ها
– مشاهده ی فعال ( زندگی و عکس)
توجه به چرایی واکنش‌های ما نسبت به یک پدیده یا یک عکس
– مطالعه ( متمرکز و غیر متمرکز)
– آزا نویسی
تکنیک‌هایی برای پروراندن ایده
– آزاد نویس‌های متمرکز
– نوشتن یک لیست از ایده‌های انتخاب شده
– تبدیل لیست به خوشه
– پرسش‌های ژورنالیستی
– میدان دادن به یازیگوشی ذهنی
– قبض و بسط موضوع
– مشخص کردن مخاطب
– مروری بر اهداف و انگیزه
– لذت و تجربه زیبا شناسی
سبک در عکاسی
سبک روش و رویکردی است که یک عکاس از آغاز تا پایان یک پروژه ( عموما یک دوره) انتخاب می‌کند که شامل انتخاب‌های منسجم و یک دست سوژه ، چگونگی عکاسی از سوژه ، سازمان دهی بصری ، ابزار و انتخاب‌های متمایز و قابل تشخیص می‌باشد
عناصر سبک :
موضوع : موضوع شامل اشیاء . انسان . حیوانات . معماری ، مناظر و طیبعت می‌باشد .
ساختار : ترکیب بندی ، نظم و کنتراست ، رنگ و کیفیت‌های گرافیکی است.
زیبا شناسی : شامل عناصر عاطفی ، نمادین، روانشناختی و انتزاع است .
ژانر : که به عکاسی خیابانی . شهری . منظره . عکاسی صحنه پردازی شده و عکس‌ها ی دست کاری تقسیم می‌شود .
سبک : یه قول استفان بایلی ” سبک پری ست که به نیزه کمک می‌کند تا به هدف بزند ، نه آن پری که برای تزئین بر روی کلاه توست”.
و به نقل از سیدنی لومت : سبکی که خود رانشان می‌دهد فقط تزئین باشد سبک نیست سبک باید در خدمت ایده باشد و باید میان ایده و سبک ارتباط وجود داشته باشد .
تبدیل ایده عکاسانه
– بررسی قابلیت‌های بصری و عکاسانه ایده
– بررسی و انتخاب نحوه ی بیان که خود شامل توصیفی ، روایی ، استعاری و مقایسه ای ست .
– انتخاب عکاسی که آیا مستقیم ، صحنه پردازی شده و یا دستکاری شده باشد .
– انتخاب اولیه سبک ، تکنیک ، اندازه و نحوه ی ارائه و غیره می‌باشد .
ارزش یابی ایده
در ارزشیابی ایده سوالاتی مطح می‌شود که :
آیا ایده ارتباطی با مسائل جامعه و هنر عکاسی دارد؟
آیا پروژه کمکی به درک ، ارتقاء و حل مسئله ای در هنر و یا غیر هنری می‌کند؟
آیا لذت زیبا شناسی مورد نظر را منتقل می‌کند ؟
آیا پروژه و نتایج آن مورد توجه جامعه ی مخاطب خواهد بود؟
آیا ایده تکراری نیست؟
آیا از تکیه گاه نظری برخوردار است؟
آیا پروژه با توجه به زمان ، مکان و امکانات بودجه انجام شدنی است ؟
آیا از آگاهی و تجربه و توانایی لازم در عکاسی مورد نظر برخوردارید و امکان کمک از دیگران موجود است؟
آیا نحوه ی بیان انتخاب شده بیش از حد مبهم و یا بیش از صریح نیست؟
پژوهش
در ابتدا باید به خود پاسخ دهیم که ایده به چه مسائل نظری مانند اجتماعی ، فرهنگی ، و غیره مرتبط است ؟
– کسب آگاهی‌های لازم در زمینه ی مرتبط ( اجتماعی ، فرهنگی و نظری ) را مورد بررسی قرار دهیم .
– از تاریخ هنری . سبکی و زیبا شناسی آگاهی داشته باشیم.
– از لحاظ تکنیکی مورد ارزیابی قرار دهیم.
– و مرور بر عکاسانی که در این زمینه کار کرده اند جهت دوباره کاری نکردن و کشف عرصه‌ها هی ناشناخته.
عنوان عکس :
رویکرد‌های متفاوت هنرمندان نسبت به عنوان میتواند توصیفی ، شخصی ، شاعرانه ، فلسفی ، ابهام آمیز و یا متناقض نما باشد . لئو استانیرگ درباره اهمیت عنوان اینطور می‌گوید: عنوان‌ها مهم هستند آنها مانند لباسی هستند که موقع بیرون رفتن آنها را می‌پوشیم .
اهمیت انتخاب عنوان در این موارد است :
– به اثر ما هویت می‌بخشد .
– اثر هنری را از دیدن به خوانده شدن جهت می‌دهد .
– به تمایز از میان دیگر آثار کمک می‌کند .
– عنوان موجب تامل می‌شود .
– کمک به منتقد ، نویسنده و یا صاحب گالری در جهت خوانش بهتر اثر .
گزاره نویسی ( استیتمنت)
گزاره ی هنرمند به مثابه مقدمه ی کتابی است که با دیدگاه هنرمند کل اثر را توصیف نمی‌کند بلکه چرایی و چیستی آن را بیان می‌کند که وجوه کلیدی اثر را می‌گوید و نه همه چیز را و به گونه ای فشرده مطلب را بیان می‌کند و بخشی از اثر را برای مخاطب باقی می‌گذارد تا آن را کشف کند و اثر را بخواند .
موضوعات زیر میتواند در بیانیه یک هنرمنئ گنجانده شود :
– بیان دیدگاه یا هدف کلی فلسفی ، اجتماعی و زیبایی شناسی ( کلیاتی که عرصه ای از میان قلمروها‌های متنوع را بیان می‌کند و بیننده را دعوت به تامل در آن حیطه می‌کند).
– انگیزه ی خلق اثر
– پس زمینه تاثیر گذار هنرمند بر خلق اثر
– تاثیرگذاری مهم هنرمندان ، نویسندگان و… در خلق اثر
– چهارچوب تاریخی ، نظری و نقادانه ی موثر بر خلق اثر
– بیان فرآیند خلق اثر یا تکنیک در صورت خاص بودن عنصری مهمی‌در جهت درک رسانه
گزاره ی هنرمند
چرا گزاره ی هنرمند ؟
عدم باور به خودبسنده بودن هر اثر هنری ، من جمله عکس
– کمک به بینندگان برای درک بهتر اثر
– کمک به گالری دار ، مشاور و دیگران برای فروش آثار
– کمک به منتقدین ، نویسندگان کاتالوگ ، گزارش ، بیوگرافی و …
– بخش الزامی‌جهت شرکت در بعضی مسابقه‌ها ، دوسالانه‌ها ، جوایز ، مدرس هنری ، رزیدنسی و …
گزاره ی هنرمند بهتر است :
– الزاما توضیح اثر نباشد ( به تفسیر اثر توسط مخاطب کمک کند )
– مسائل تکنیکی را افشا نکند
– خیلی شخصی نباشد
– کلی گویی، کلیشه ای و موعظه ای نباشد
– مگر در موارد ضروری از کلمات پیچیده استفاده نکند
– نظر دیگران را درباره ی اثر بیان نکند
– فاقد آب و تاب ، لاف و گزاف و داستان کودکی باشد
گزاره ی هنرمند
فرمول قطعی ای برای گزاره هنرمند وجود ندارد .
فرمت ، فرم و اندازه آن بسیار متنوع است. بیانیه موفق علاقه به دیدن اثر را به وجود می‌آورد .
لحن گزاره :
– فاضلانه ، آکادمیک و یا نظری باشد
– بازیگوشانه و شوخ طبع باشد
– تحلیلی
– شاعرانه
– عاطفی
– عموما ساده ، شفاف و قابل فهم و دارای تمرکز باشد
– مانند هر نوشته ی دیگر مخاطب را در نظر داشته باشید
– استفاده از ضمیر شخص اول مفرد به هیچ وجه مشکلی نیست
– گزاره عموما شخصی است و نه خیلی شخصی
چند روش برای نوشتن گزاره وجود دارد :
روش اول:
اگر برای شروع نوشتن مشکلی دارید آثارتان را به کسی نشان دهید واز او بخواهید که درباره آنها از شما سوالاتی بپرسد ، پرسش و پاسخ را ضبط کنید سپس از نکات مهم آن یادداشت برداری کنید .
اگر برای شروع نوشتن همچنان مشکلی دارید، این جمله را کامل کنید : شکل گیری این مجموعه بر مبنای …
روش دوم :
– واژگان کلیدی مربوط به اثر را مشخص کنید . برای هر کدام چند جمله بنویسید.
– چه پرسش‌های اساسی پیشین پاسخ داده نشده است ؟ آنها را اضافه کنید .
– مطالب اضافی را حذف و متن را مرتب کنید.
روش سوم :
از کسی بخواهید آز شما سوال کند و شما پاسخ‌ها را یادداشت کنید و با مرور آن اضافات را حذف و کمبود‌ها را اضافه کنید.
اگر از کسی نقل قول می‌کنید حداکثر یک نقل قول باشد و مطمئن باشید آن را درست و فهمیده و به جا استفاده می‌کنید .
فعل‌های گزاره زمان حال و فعل‌های پروپوزال آینده باشند.
با شرح جزئیات ، اطلاعات پس زمینه و جملات فلسفی شروع نشود بلکه خلاصه ی ایده ی اصلی آغاز کننده باشد .
لازم بذکر است این کارگاه تاریخ ۹۳/۳/۱ در فرهنگسرای طوبا بندرعباس برگزار شد.
بسیار عالی …سپاس
با نام شکل گر کاینات و رنگ کننده عالمات و پس از خالق متعال درود بر فخر کاینات و رحمت عالمیان محمد مصطفی (ص) و خاندان پاک او. الحمدالله
الف – این نگارش پیش رو دارای عناصر و المانهای تفهیمی‌منسجم و مرتب و مرتبطی با فرایند عکاسی در عصر حاضر است. مشخص و هویداست خالق این واژگان عکاسی را شناخته، در آن غوطه خورده ، و بدانچه ارائه نموده تسلط داشته است. در صدد بوده لایه‌های فرایند را برای مشتاق باز کرده تا وی عاقلانه و تعمدانه به ایجاد یک تصویر به شیوه عکاسی بپردازد.
ب – از انجمن عکاسان هرمزگان جهت این اقدام شایسته سپاسگذارم.
پ- از تنظیم کننده و عکاس متشکرم
ت- در پناه خداوند متعال باشید. شادی سلامتی برایتان آرزومندم
Comments are closed.